Kuzucuoglu, Alpaslan Hamdi Müze, Kütüphane ve Arşiv Binalarında İzleme Çalışmalarının Önleyici Konservasyon Açısından Önemi. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlik Dergisi, 2014, vol. 01, n. 02, pp. 120-138.

Abstract

Cultural heritage worldwide is under the threat of environmental conditions, natural disasters and human-driven risks. While the profile of this threat varies by the incidence frequency, severity, duration and active zone of the natural disaster, the treat is much more extended as far as environmental risks are concerned. Therefore, separate strategies for each risk (short, medium and long-term risks) should be defined. Precious artworks in museum collections and library, archive assets are susceptible to environmental risk factors such as air pollutants, relative humidity, temperature, fluctuations of relative humidity and temperature, light and ultraviolet. For this reason, periodical measurements and risk assessment efforts should continuously be maintained to avoid deterioration of collections in indoor areas. Within the scope of initiatives aimed at preserving cultural heritage artifacts, museum collections and library, archive assets that serve as unique sources of information, conditions prevailing in major areas hosting such objects (exhibition, reading, storage areas) should be aligned to ideal values prescribed by national and international standards. In this study, the impacts of inappropriate indoor climate conditions exposure to objects have been emphasized. The measurement-based quantitative research method has been employed in the study. To take restrictive measures against such impacts in the indoor area, a comprehensive “management of indoor risk monitoring” should be run by the museum, library and archive facilities hosting cultural heritage assets. Identifying improper climatic conditions existing in indoor areas combined with the implementation of methods where proactive conservation measures are taken such as monitoring, cleaning, material selection constitute the basis of the high-priority issue of safely conveying precious artifacts to future generations.

Özet

Tüm dünyada kültürel miras; çevresel koşullar, doğal afetler ve insan kaynaklı riskler nedeniyle tehdit altındadır. Bu tehdit doğal afetlerde afetin meydana gelme sıklığı, büyüklüğü, süresi, etki bölgesine göre değişirken çevresel risklerde çok daha uzun vadeye yayılmaktadır. Bu nedenle her bir risk için ayrı ayrı stratejiler (kısa, orta ve uzun vadeli riskler) belirlenmelidir. Müze koleksiyonları ile kütüphane ve arşiv binalarında bulunan nadir eserler, kütüphane ve arşiv malzemesi hava kirleticileri, bağıl nem, sıcaklık, ışık, ultraviyole (morötesi) gibi çevresel risk faktörlerine duyarlıdır. Bu nedenle iç ortamlarda bulunan eserlerin bozulmaması için periyodik ölçüm ve risk değerlendirme çalışmalarının devam etmesi gerekir. Kültürel miras eserleri ile eşsiz bilgi birikimi sağlayan kütüphane, arşiv malzemesinin korunmasına yönelik çalışmalar kapsamında bu tür objelerin bulunduğu önemli alanlardaki (teşhir, okuma, depolama alanları) koşulların ulusal ve uluslararası standartlardaki ideal değerlere getirilmesi sağlanmalıdır. Bu çalışmada da uygun olmayan iç ortam koşullarının objelere maruziyetinin olası etkileri vurgulanmıştır. Çalışmada ölçüme dayalı niceliksel (quantitative) araştırma yöntemi kullanılmıştır. İç ortamdaki bu etkileri sınırlandırıcı tedbirlerin alınması için bünyesinde kültürel miras objeleri barındıran müze ve arşiv kurumunda kapsamlı bir “hava kirleticileri yönetimi”ne ihtiyaç bulunmaktadır. İç ortamlardaki koşulların anlaşılması (teşhis) ile izleme, temizleme, malzeme seçimi, filtrasyon gibi proaktif önlemlerin alındığı (koruma) yöntemlerin uygulanması ile birbirinden kıymetli eserlerin gelecek nesillere güvenle ulaşması öncelikle ele alınması gereken bir konudur.

Keywords: Cultural heritage, risk management, risk monitoring, preventive conservation, information and document management; kültürel miras, risk yönetimi, risk izleme, önleyici koruma, bilgi ve belge yönetimi